Ανάτο (Annatto)

Είναι γαλλικός όρος που αφορά μια σάλτσα βουτύρου η οποία ετοιμάζεται με διαυγές βούτυρο (beurre clarifie), που καίγεται και ύστερα αρωματίζεται με μαϊντανό ψιλοκομμένο και χυμό λεμονιού. Συνοδεύεται άψογα με ψάρια (ιδιαίτερα γλώσσα) ψητά ή ποσέ ή στον ατμό.

Πρόκειται για παραδοσιακό γλύκισμα του Νομού Σερρών, που φτιάχνεται με ζάχαρη, βούτυρο, άμυλο, αμύγδαλα και άμυλο αραβοσίτου. Στην εμφάνιση θυμίζει πάρα πολύ το λουκούμι, ωστόσο στη γεύση κυριαρχεί η γεύση του καβουρντισμένου αμυγδάλου και του πρόβειου κατσικίσιου βουτύρου. Η παρασκευή του γινόταν επί Τουρκοκρατίας μέσα σε μεγάλα καζάνια όπου έβραζαν ρετσέλια και πετιμέζια μαζί με το νερό από την πηγή στην περιοχή Λαϊλιά των Σερρών, όπου οι μπέηδες έκαναν τις διακοπές τους. Το νερό αυτό ήταν δροσερό και ελαφρύ, δίνοντας όλη τη νοστιμιά στον ακανέ. Αργότερα, τα ρετσέλια και τα πετιμέζια αντικαταστάθηκαν με χυμό ζαχαροκάλαμου και νισεσιέ και σήμερα ο χυμός του ζαχαροκάλαμου αντικαταστάθηκε από τη ζάχαρη. Στο πηχτό μείγμα που έβραζε στο καζάνι πρόσθεταν φρέσκο κατσικίσιο βούτυρο και ξηρούς καρπούς. Χρειαζόταν πολύωρο ανακάτεμα του μείγματος, πράγμα που εκείνη την εποχή έκαναν οι δούλοι με μια ξύλινη κουτάλα. Ο ακανές φαίνεται πως πήρε το όνομά του από τη σύνθεσή της προστακτικής «ακά» (ανακάτευε) και την κατάφαση του «ναι» του δούλου.

Πρόκειται για όρο που χρησιμοποιείται κυρίως στο εξωτερικό και αφορά τον τρόπο μαγειρέματος των λαχανικών, ειδικά για μανιτάρια και αγκινάρες. Πιο συγκεκριμένα, τα λαχανικά σοτάρονται σε ελαιόλαδο και στη συνέχεια προστίθεται η ντομάτα και μερικά μυρωδικά, όπως μαϊντανός, κόλιανδρο ή άλλα καρυκεύματα. Σερβίρονται κρύα.

Είναι σάλτσα που έχει ως βάση τη μαγιονέζα, αρωματισμένη με λιωμένο σκόρδο. Συνηθίζεται στην κουζίνα της Νότιας Γαλλίας, όπου την σερβίρουν ως συνοδευτικό σε παστό μπακαλιάρο, ψάρια του γλυκού νερού, βραστά κρέατα και σαλάτες με ντομάτα.